گل سنبل و طرز کاشت، مراقبت و پرورش پیاز سنبل
گل سنبل
نام انگلیسی: Common hyacinth
نام علمی: orientals Hyacinthus
خانواده: Liliaceae
زادگاه: جنوب غربی آسیا، جنوب و مرکز ترکیه، شمال غرب سوریه، لبنان و شمال فلسطین اشغالی
اسامی دیگر: Dutch hyacinth , Roman hyacinth , Garden Hyacinth or Dutch Hyacinth
تاریخچه و مشخصات گیاه سنبل :
سنبل، گیاهی گلدار، دائمی و پیازدار است که به خانواده لیلیاسه تعلق دارد و بومی نواحی مدیترانه است. سه گونه مهم در خانواده سنبل وجود دارند. پیاز آن مطبق است که چندین سال عمر می کند و هر ساله نیز رشد و نمو می نماید.
ساقه گل دهنده گوشتی و توخالی به طول ۲۵ تا ۴۵ سانتیمتر تولید کرده که در نیمه دوم این ساقه، گل های سنبل به صورت خوشه قرار دارند. تعداد گل ها که اطراف این محور قرار دارند ممکن است بین ۳۰ تا ۵۰ عدد متغییر باشد. گلها ممکن است به صورت فشرده قرار بگیرند یا فاصله گلها روی ساقه زیاد بوده و تنک دیده شوند. شکل هر گل به صورت زنگوله بوده که بسیار خوشبو و معطر است. در ارقام مختلف رنگ گلها قرمز، آبی، صورتی، بنفش می باشد و عطری دلنشین را در فضا از خود منتشر می کنند. گل ها از قسمت پایین به بالا بر روی شاخه گل شکوفا می شوند.
عمر گل سنبل
گیاه سنبل به بلندی ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر و گل های زودرس آن بشکل خوشه، انتهای ساقه گوشتی معمولا از نیمه اسفند تا فروردین باز میشود. سنبل گیاهی علفی دائمی و سوخدار بوده، سوخ آن مطبق است که چندین سال عمر می کند و هر ساله نیز رشد و نمو می کند. گلها پس از سبز شدن گیاه تشکیل می شوند. گل آذین کامل از پاییز ظاهر می شود. ساقه گل دهنده گوشتی و توخالی بطول ۲۵ تا ۴۵ سانتیمتر تولید کرده که در نیمه دوم این ساقه، گل ها به صورت خوشه ای و زنگوله ای قرار دارند.
هر گل دارای ۶ گلبرگ و تعداد کاسبرگها ممکن است ۶ عدد یا بیشتر باشد. دارای ۶ پرچم و یک تخمدان سه بر چه ای بوده و میوه کپسول را بوجود می آورد. گل ها به صورت کم پر یا پرپر هستند. تعداد گلبرگها در حالت کم پر و پرپر با هم فرق نمی کنند. بلکه تعداد گلچه ها با هم فرق می کنند.
روش نگهداری پیاز گل سنبل برای سال بعد
سنبل ایرانی کم پر است. گل های تک رنگ نسبت به گل های دو رنگ از اهمیت بیشتری برخوردارند. این گیاه را در آپارتمان می توان درون پیت، ماسه و یا آب پرورش داد. برای نگهداری آن در آب به گلدان های مخصوصی نیاز دارد که دارای دهانهای گشاد و گلوگاهی باریک باشند، به قسمی که آب ریشه ها را فرا گرفته و مماس با انتهای پیاز گل باشد. سنبل، در تاریکی مطلق ریشه تولید می کند.
گل کاران ایران سنبل را از نظر گل آذین به دو دسته پارسی و هلندی تقسیم می کنند.
تفاوت آنها در این است که در سنبل پارسی تعداد گل های موجود روی گل آذین آن کمتر و فاصله بین گلها زیاد است. در حالی که در سنبل هلندی گل ها به صورت متراکم روی ساقه قرار دارند. سنبل از گیاهانی است که بهار گل محسوب می شود
به بیان دیگر در فصل بهار یا نزدیک به آن گل میدهد. بعد از سبز شدن و گلدهی پیاز سنبل، وجود محیطی با دمای متوسط موجب افزایش دوران رویشی آن و در نتیجه درشت تر شدن پیاز مادری درون خاک و رشد بهتر پیازهای کوچک (پیازهای دختری می شود که در نتیجه آن در سال آینده این پیازها می توانند گلهای درشت تری تولید کنند. اما اگر در طی گل دهی و رشد برگها، دمای محیط بالا باشد، دوران رشد گیاه کوتاه تر خواهد شد و نه تنها پیازهای دختری رشد کمی خواهند داشت و کوچک باقی می مانند، بلکه گل دهی پیاز اصلی (پیاز مادری) نیز در سال آینده با کیفیت پایین تری صورت خواهد گرفت. بنابراین وجود بهار و تابستانی خنک به رشد گیاه و افزایش کیفیت پیازهای گل و همچنین گل ها کمک می کند.
بعد از گل دهی و اتمام عمر گل
بعد از گل دهی و اتمام عمر گل، باید به برگها اجازه داد که رشد کنند و از آنان به خوبی نگهداری کرد زیرا رشد پیاز و گل دهی مناسب در سال آینده، به رشد و فعالیت برگها در سال جاری بستگی دارد. با ادامه رشد برگها و نزدیک شدن به اواخر تابستان یا اوایل پاییز مرحله دیگری به نام انگیزش گل دهی اتفاق می افتد. به بیان ساده تر دمای نیمه گرم اواخر تابستان و یا اوایل پاییز موجب شکل گیری جوانه های گل در پیاز میشود. این جوانه های گل در واقع در سال آینده تولید گل می کنند اما از هم اکنون در گیاه شکل می گیرند اما برای این که این جوانه ها توانایی رشد و تولید شاخه گل را بیابد و از طرفی تولید ریشه های جدید و جوان پیاز نیز تحریک شود، باید پیاز را مدتی در مکانی سرد و خشک قرار داد و یا به بیان دیگر نیاز سرمایی آن را برطرف کرد که این مسئله در طی نگهداری پیاز سنبل در انبار روی می دهد
بعد از برطرف شدن نیاز سرمایی می توان پیاز سنبل را کاشت. در این مرحله باید دمای محیط افزایش یابد تا رشد گیاه تحریک شود و گیاه به گل بنشیند.
خرید باکس گل | جعبه گل
انواع گل سنبل:
١ – سنبل هلندی
۲ – سنبل ولایتی با پاریسی
٣- سنبل رومی
۱- سنبل هلندی
وجه تمایز سنبل هلندی با دو قسم دیگر، پهنا و حجم خوشه گل آن است و دانه های گل روی خوشه کاملا چسبیده و نزدیک به یکدیگر می باشند. سنبل هلندی دارای دو جور، پرپر و کم پر است. ولی خوشه گل کم پر قوی تر و بیشتر از جور پر پر برای تهیه گل پیشرس مستعد است. خوشه گل سنبل هلندی پر پر کوچکتر و دانه های گل آن هم ریزتر است.
۲- سنبل ولایتی یا پاریسی
سنبل ولایتی همان سنبل های ایرانی است که از قدیم در ایران برای ایام نوروز و عید می کاشته اند و پیازهای آن را غالبا از مازندران می آورند. خوشه گل های آن تنبل و تنک که بین دانه های گل فاصله زیاد دارد. گرچه این قسم سنبل به زیبایی سنبل هلندی نیست ولی چون پیازهای آن کاملا روستایی و سالیان متمادی در زمین باقی مانده خود بخود زیاد شده. همه ساله بهار بوته های قوی و پرپشتی از آن بیرون آمده و گلریزان می کند، برای باغ های روستایی، کنار چمنزارها، گل بهاری مناسبی است. رنگ گل های این قسم که هم پرپر و هم کم پر است قفائی روشن یا سیر است .
۳- سنبل رومی (گل سنبل سفید)
بوته سنبل رومی کوچکتر و خوشه گل آن که از هر بوته بیشتر از یکی بیرون نمی آید خیلی کوچک و تنک ولی معطر و خوشبو است، رنگ گلهایش سفید و زودتر از سنبل هلندی باز می شود.
شرایط نگهداری و مراقبت از گل سنبل:
نور
قبل از جوانه زنی پیازها به محیطی تاریک نیاز است اما زمانی که پیازها سبز کردند و زمانی که شاخه ها به طول ۲ / ۵ سانتیمتر رسیدند باید گلدان ها را به محیطی روشن منتقل کرد. اما مراقب نور مستقیم آفتاب باشید. زمانی که طول شاخه گل به ۱۲-۱۰ سانتیمتر رسید، می توان آن را در معرض نور مستقیم آفتاب قرار داد. بنابراین اگر خواهان به تاخیر انداختن گل دهی گیاه هستید گلدان ها را در مکانی روشن اما به دور از نور مستقیم آفتاب قرار دهید. اما برای رشد برگ ها و کارایی مناسب آنان مکانی نیمه سایه که ۸-۶ ساعت نور مستقیم آفتاب دریافت کند مناسب است.
دما
برای رشد برگ ها و همچنین شاخه گل دمای ۱۶ درجه مناسب است. اگر چه دما تا حدود ۲۵ درجه نیز قابل قبول است اما توصیه شده است که افزایش دما تا حد ۲۵ درجه سانتیگراد زمانی انجام گیرد که گیاه به طول ۲
/ ۵ تا ۵ سانتیمتر رسیده باشد
اگر زودتر از این یعنی قبل از اینکه گیاه تا حد ۵ / ۲ تا ۵ سانتیمتر برسد) گیاه را در مکانی با دمای حدود ۲۵ قرار دهیم گیاه به سرعت رشد کرده و گلی با کیفیت پایین تولید می کند. اصولا دماهای بیش از ۱۶ درجه بخصوص از ۲۰ درجه سانتیگراد به بالا زمانی باید استفاده شود که گیاه کمی بیشتر رشد کرده باشد و مثلا به طول حدود ۱۲-۱۰ سانتیمتر رسیده باشد در غیر این صورت برگها و ساقه گل با سرعتی نامناسب رشد می کنند و از کیفیت گل کاسته می شود.
پیازی که مراحل اولیه جوانه زنی خود را طی کرده و سیستم ریشهای سالمی دارد در حدود دو هفته بعد از نگهداری در دمای ۱۶ درجه به گل دهی خواهد رسید. البته این مدت زمان (دو هفته) با توجه به اندازه پیاز و نوع رقم گیاه سنبل می تواند کمی فرق کند. با کاهش یا افزایش دما می توان سرعت رشد گیاه را نیز تحت تاثیر قرار داد. زیرا اگر رشد سریع و گل دهی مورد نظر است می توان دما را کمی گرمتر و اگر تاخیر در گلدهی مورد نظر است می توان دما را کمی سردتر تنظیم کرد. البته هیچگاه به منظور کاهش سرعت رشد گیاه، دمای محیط گیاهی را که جوانه زده و برگهایش سبز کرده اند به زیر ۱۰ درجه سانتگراد کاهش ندهید زیرا علاوه بر کند شدن رشد و تاخیر تاریخ گل دهی ممکن است به گیاه آسیب وارد آید. لازم به ذکر است که دمای بستر کاشت به میزان ۱۵ درجه سانتیگراد نیز به رشد گیاه کمک می کند.
خاک
به خاکی با بافت سبک و زهکش خوب نیاز دارد. خاک محل کاشت سنبل بهتر است که حداقل ۳۵-۳۰ سانتیمتر عمق داشته باشد تا رشد پیاز مادری و پیازهای دختری در فضای مناسبی صورت بگیرد. از ترکیبات بستر کاشت می توان به یک قسمت شن + دوقسمت کوکوپیت (الیاف نارگیل) + دو قسمت پیت موس اشاره کرد. برخی از پرورش دهندگان (آنهایی که در مناطق کشت و کار پیازهای سنبل هستند و این گیاه را در بستر مزرعه و نه در گلدان می کارند) در زمان آماده سازی خاک محل کاشت این پیازها در فصل پاییز از کودی ملایم همانند ۱۰-۱۰-۱۰ و یا ۱۰-۱۰-۵ در خاک استفاده می کنند. سپس مجددا در اواخر زمستان و اوایل بهار و زمانی که جوانه زنی برگها و ساقه گل مشاهده میشود بار دیگر از کود استفاده می شود.
این پرورش دهندگان استفاده دو مرتبه از کود را برای گیاهان سنبل کافی میدانند. برخی دیگر از پرورش دهندگان نیز در اوایل بهار و قبل از ظهور ساقه گل از کودهایی که میزان بیشتری فسفر (در مقایسه با ازت و پتاسیم دارند استفاده می کنند. گفته میشود که کوددهی به این گیاه بعد از اتمام گل دهی، می تواند منجر به تحریک شیوع بیماریها شود.
آبیاری
بعد از کاشت پیاز، بستر کاشت را آبیاری می کنیم. بستر کاشت هیچگاه نباید حالت خیس و غرقابی پیدا کند. بنابراین اگرچه با سبز شدن پیازها و رشد برگسار نیاز آبی گیاه افزایش می یابد و در فواصل نزدیکتری از نظر زمانی باید گیاه را آب دهیم، اما بهتر است زمانی این کار انجام شود که سطح بستر کاشت را ابتدا بررسی کنیم و زمانی که سطح بستر رطوبت را تا حدودی از دست داده بود، گیاه را آبیاری کنیم. در زمان آبیاری هرگز بر روی گلها آب نریزید زیرا می تواند منجر به پوسیدن گل ها شود. بعد از اتمام زمان گلدهی آبیاری را ادامه دهید تا برگها به شکل مناسبی به رشد خود ادامه دهند و با زرد شدن برگسار آبیاری به تدریج کاهش دهید و سپس آن را متوقف کنید.
هیچگاه گیاه را در مکانی که خیلی گرم باشد قرار ندهید. هرچه می توانید بر روی برگها آب بپاشید تا شادابی خود را حفظ کنند. نکاتی که موقع خرید پیاز سنبل باید توجه کرد: پیازها باید سفت و بدون زخم و لکه های تیره رنگ باشند. به محیط پیرامون) پیاز نیز توجه کنید. اگر چه پیازهایی با پیرامون ۱۷-۱۴ سانتیمتر نیز می توانند گل بدهند اما بهتر است پیازهایی که پیرامون بیش از ۱۷ سانتیمتر را دارند انتخاب کنید.
به وجود ریشه و یا جوانهای کوچک در قسمت فوقانی پیاز توجه کنید زیرا وجود یکی از این دو، و یا هر دو تا حدودی نشانه رفع نیاز سرمایی پیاز و توانایی آن برای جوانه زنی و تولید مناسب گل است
برای نگهداری سنبل در منزل پیازهای پرورش یافته مخصوص مورد نیاز است که معمولا پس از یکبار گل دادن غیر قابل استفاده میشوند. مگر اینکه در خاک مناسبی رشد کرده باشند که در این صورت هم ممکن است پیازچه ها دوسال طول بکشد تا گل بدهند.
در کشور هلند مزارع بزرگی از سنبل و لاله کاشته می شود، برتری هایی که این کشور بر سایر کشورها دارد و گل های سنبل آنجا در عالم معروف شده بواسطه وجود سه عامل اصلی: مواظبت، دقت و منطقه مساعد از نظر جوی و زمین حاصلخیز آن است که چنین عوامل مساعدی کمتر در یک جا جمع می شود. بخصوص در ایران که هوای خشک و آفتاب سوزان و روشنایی زیاد آن چندان مساعد برای پرورش سنبل بشکل سنبل هلند نیست. در هلند تقریبا پنج هزار هکتار زمین که پنجاه میلیون متر مربع میشود برای کاشتن سنبل و لاله تخصیص داده شده که منظره زیبا و فریبنده آن همه ساله عده زیادی را برای تماشا به آن کشور می کشاند. این زمینها اصولا از شن های نرم کنار دریا که مملو از نرمه صدف های دریایی است تشکیل شده و به دست گل کاران مقدار کود گاو یا تورب پوسیده با آن مخلوط می شود. زیرا بهترین خاک برای پرورش سنبل باید مخلوطی از دو سوم شن و یک سوم مواد پوسیده مغذی باشد. چون سطح این مزارع پست تر از دریاست همیشه چند دسیمتر زیر زمین آب وجود دارد که در نتیجه خاک مزارع را مرطوب نگه می دارد. با این ترتیب حتی تابستان هم مزارع سنبل هلند احتیاجی به آبیاری ندارد. تمام این مزارع را به قطعات مربع مستطیل تقسیم کرده، اطراف آن را پر چینهای تازه از نی کاشته و محصور ساخته اند تا سنبلها و لاله ها از صدمه بادهای کنار دریا مصون بمانند. به این ترتیب است که همه ساله میلیون ها پیاز سنبل و لاله یا گل آنها از هلند به تمام نقاط جهان صادر می شود.
بهترین فصل برای کاشتن پیازهای سنبل
بهترین فصل برای کاشتن پیازهای سنبل در گلدان یا ظروف آب آبان و آذرماه است. اگر بخواهند زودتر از فروردین از گل سنبل استفاده کنند باید گلدان های ۱۰ سانتیمتری را با خاک خیلی سبک و مملو از مواد پوسیده به این ترتیب: ۵ قسمت خاک رسی و شنی ۳ قسمت کود کاملا پوسیده و ۲ قسمت ماسه شسته پس از آنکه قبلا کف گلدان را برای زهکشی و رد شدن آب زائد آن حاضر کرده باشند پر کرده بعد پیاز سنبل را بطوری در گلدان بگذارند که تمام پیاز در خاک باشد.
این گلدان ها را پس از آب دادن در زمین فرو می کنند، حرارت زمین سبب می شود که پس از یک تا یک ماه و نیم پیازها کاملا ریشه کرده و جوانه برگها نوک پیاز پدیدار شود، آنوقت گلدان ها را بیرون آورده زیر شاسی یا توی گلخانه معتدل می گذارند تا نمو کرده و گل های آن باز شود. به نسبت گرمای گلخانه گلها زودتر یا دیرتر شروع به باز شدن می کنند.
برای کاشتن پیاز سنبل در آب فقط گذاردن پیاز روی ظروف مملو از آب که در آن مقدار کمی خاکه ذغال ریخته باشند کافی نیست بلکه باید آنها را مواظبت کنند که قبل از بیرون آمدن برگهای گیاه پیازها کاملا ریشه های خود را در آب منتشر کرده باشند. برای این کار بطوریکه قبلا گفته شد بهتر است روی هر پیاز کلاهک کاغذی گذاشته شود تا روشنایی کمتری به نوک پیازها برسد. در نتیجه دیرتر سبزه آن نمو می کند.
ضمنا مواظبت نمایید همیشه آب ظرف به اندازه باشد که سطح آب مماس با ته پیاز بوده و فقط ریشه گیاه در آب بماند. برای کاشتن سنبل در هوای آزاد روی زمین نکته قابل توجه وجود خاک سالم و سبک است و اگر خاک زمین مساعد نباشد باید قبلا آن را اصلاح کرده بعد ماه آبان و آذر پیازها را به عمق ۱۵ سانتیمتر و اگر در آن منطقه سرمای زمستان سخت و ممکن است در چنین عمقی رطوبت زیاد نفوذ کرده یخ بزند، پیازها را عمیقتر بکارند.
پس از آنکه گل های سنبل تمام شد باید نیمی از برگهای آن را بریده و ماه خرداد و تیر که برگهای باقیمانده زرد شده و خشکید پیازها را از زمین خارج کرده پس از آنکه چند روز در معرض هوا گذارده و رطوبت آن را گرفتند آنها را در انبار یا اطاق خشک و تاریک برای کاشتن سال بعد نگهداری نمایند.
پیاز سنبل در بستر کاشت فضای آزاد و در فصل پاییز معمولا در عمق ۲۰-۱۵ سانتیمتر کاشته می شود. برخی از پرورش دهندگان خاک را تا عمق ۴۵-۳۰سانتیمتری شخم می زنند (خاک را به خوبی زیر و رو می کنند) وسپس در انتهای گودال و به عمق ۱۲ – ۱۰ سانتیمتر از موادی همانند خاکبرگ یا پیتموس استفاده می کنند تا زهکش مکان کاشت بهتر شود. پیازها را برای تراکم مناسب شاخه های گل و ایجاد منظره ای بهتر، می توان کاملا در کنار هم کاشت اما در فضای آزاد که رشد پیازهای دختری نیز مهم است فاصله ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتری رعایت می شود.
زمان کاشت بذر و پیاز گل سنبل
برای کاشت پیاز سنبل در گلدان چند روش وجود دارد. اول اینکه گلدانی با عمق ۳۰ سانتیمتر انتخاب می شود و پیاز در عمق ۱۵ سانتیمتری کاشته می شود. زمان کاشت در ابتدای پاییز است و پیازها در همین گلدانها فصل سرد را طی می کنند تا نیاز سرمایی آنها برطرف شود.
کاشتن پیازها در سطح گلدان می تواند موجب سرمازدگی آنان شود. از طرفی پیازهایی را که سرمازدگی آنان برطرف شده است و جوانه های آنان آماده رشد هستند را می توان بسیار سطحی کاشت بدین صورت که پیاز یا در سطح خاک قرار می گیرد و یا آنکه فقط تا حدی در بستر کاشت فرو می رود که نوک آن بیرون می ماند. بنابر این عمق کاشت بستگی به شرایط پیاز و زمان کاشت نیز دارد. سپس باید آنها را حداقل ۶ هفته در محلی تاریک و خنک قرار داد تا پیازها به خوبی در گلدان ریشه تولید کنند. پس از اینکه ریشه ها رشد کرده و طول شاخه به حدود ۵ / ۲ سانتیمتر رسید، نور و دما را به تدریج افزایش می دهند تا گل ظاهر شود.
پیازهای سنبل را می توان در اواخر آبان و یا اوایل آذر ماه کاشت و در مکانی سرد قرار داد تا نیاز سرمایی آنان برطرف شود. در اوایل اسفند گلدان های محتوی پیازها را که نیاز سرمایی آنان تامین شده است به مکانی با دمای ۱۰ تا ۱۵ درجه سانتیگراد منتقل می کنند تا رشد آنان آغاز شود و با توجه به زمان مورد نیاز گل دهی میتوان دما را افزایش داد تا رشد گل ها و شکوفایی آنان تسریع شود و یا می توان مکان را سرد نگهداشت تا رشد آهسته صورت گیرد و یا حتی به تعویق بیافتد.
فیزیولوژی پس از برداشت و نگهداری گل بریده:
باززایی مستقیم پیازچه ها از ریزنمونه های فوقانی فلس در محیط کشت موراشیگ و اسکوگ جامد حاوی ۱ میلیگرم بر لیتر نفتالین استیک اسید و ۵ میلیگرم بر لیتر بنزیل آمینو پورین مشاهده می شود. باززایی پیازچه در این ریز نمونه ها تنها در حضور ۵ / ۰ میلیگرم بر لیتر نفتالین استیک اسید انجام می گیرد. با استفاده از این روش از هر پیاز بالغ سنبل با قطر ۳ تا ۴ سانتیمتر ۲۰۰ الی ۲۵۰ عدد پیازچه تولید می شود.
روش تکثیر گل سنبل:
آیا گل سنبل بذر دارد؟
ازدیاد آن با بذر، سوخک، ته برداری و ته شکافی است. سنبل گیاهی است که از زمان های قدیم کاشتن آن متداول بوده است. بنابراین بهتر است بدین منظور پیاز را در قفسه آشپزخانه گذارده و حرارتی معادل ۱۱ – ۹ درجه سانتیگراد برای آن فراهم نمود. پیازهایی که در شن خوابانده شده اند را لازم است با گلدان در نقطه ای از باغچه که از خطر یخبندان محفوظ باشد دفن نمود.
برای اینکه بیرون آوردن گلدان از خاک در زمستان آسان شود می توان قبلا پوششی اطراف گلدان قرار داد. زمانی سنبل را به روشنایی آورید که جوانه ها آنقدر برجسته شده باشند که بشود آنها را با دست لمس کرد. گل سنبل را با کاشتن پیازهای کوچک که پس از یک عمل مختصر روی پیاز اصلی تولید می شود زیاد می کنند. تعداد این پیازچه ها به نسبت جور آن کم و زیاد است.
برای اینکه از یک پیاز سنبل بخواهند پیازهای کوچک گرفته آن را زیاد کنند، باید یک ماه قبل از موقع کاشتن ته پیاز را بشکل مخروط کوچکی با چاقو در آورده یا آن را بشکل صلیب شکاف داده بگذارند جای برش خوب بخشکد. آنوقت آن پیاز را در عمق کمتری از پیازهای دیگر که برای گل آن می کارند بکارند. پیازهای سنبل را به نسبت استفادهای که از گل آن می برند بطرق مختلف می کارند. چنانچه برای گل چیده و زیاد کردن آنها را در هوای آزاد روی زمین و برای تزئین اطاق ها و سالن در گلدان یا ظروف آب می کارند.
استفاده از پیازهای دختری و جداسازی آنان از پیاز مادری از جمله روشهای تکثیر گیاه سنبل است اما گاهی کم بودن تعداد پیازهای دختری بخصوص برای پرورش دهندگان تجاری پیاز سنبل مشکل ساز می شود. به همین دلیل از روش هایی خاص برای افزایش پیازهای دختری استفاده میشود که یکی از آنان شکاف دادن قسمت انتهایی پیاز است که البته باید در مورد پیازی صورت گیرد که پیرامون آن در حدود ۱۷ سانتیمتر است.
قسمت انتهایی پیاز که به صفحه پایگاهی نیز معروف می باشد دو یا سه برش زده می شود. به نحوی که چاقو از صفحه پایگاهی عبور کرده و به نقطه رشد برسد. پیاز را از قسمت برش خورده بر روی بستر کاشت قرار می دهند و در طی دو هفته دما در حدود ۲۱ درجه تنظیم می شود و سپس به ۳۲-۲۹ درجه سانتیگراد رسانده می شود و رطوبت نیز در حد ۸۵٪ تنظیم می شود.
در محل های برش خورده و در حاشیه فلسهای پیاز مادری، در حدود ۲۰ عدد پیازهای دختری در طی ۳-۵ / ۲ ماه شکل می گیرند. در پاییز پیازهای مادری در عمق ۱۰ سانتیمتری کاشته می شوند. با فرارسیدن بهار پیازهای دختری رشد کرده و برگ تولید می کنند که در انتهای فصل رشد برگ ها زرد شده و از بین می روند و پیازهای دختری را می توان از خاک خارج کرد و آن را از هم جدا کرد و مجددا کاشت.
پیازهایی که از این طریق به دست می آیند ۳ تا ۴ سال زمان لازم دارند تا به گل دهی برسند. به گفته برخی از پرورش دهندگان به کار گیری دمای گرم برای پیازهای مادری می تواند تولید پیازهای دختری بیشتری را تحریک کند و می توان این روش را جایگزین شکاف دادن قسمت انتهایی پیاز کرد. بدین صورت که پیاز مادر به مدت ۴ روز در دمای ۴۳ درجه سانتیگراد و یا یک ماه در دمای ۳۸ درجه سانتیگراد نگهداشته می شوند و در تمام مدت رطوبت نسبی نیز در حدود ۷۰-۶۰ ٪ تنظیم می شود
اگر بذر در گیاه سنبل تشکیل شود (بسیاری از ارقام عقیم هستند و بذر تولید نمی کنند) از بذرهای گیاه نیز می توان برای تکثیر این گیاه استفاده کرد. میوه ها بعد از رسیدن خشک می شوند و پوسته سطح آنها شکاف می خورد. برای افزایش جوانه زنی بذرها، آنان به مدت ۹۰ روز در مکانی سرد و خشک نگهداری میشوند و سپس مورد کشت قرار می گیرند
برخی از پرورش دهندگان به منظور سهولت جوانه زنی بذرها، قبل از کاشت آنان را به مدت ۴۸ ساعت در مکانی مرطوب قرار میدهند. به عنوان مثال می توان از پارچه ای نسبتا کلفت همانند حوله و یا ۶-۵ لایه دستمال کاغذی که همواره مرطوب نگهداشته می شود استفاده کرد.
خیساندن در آب توصیه نمی شود زیرا ممکن است به دلیل پایین بودن میزان اکسیژن آب بذرها خفه شوند و از بین بروند. سپس بذرها در مخلوط خاکی سبک و در عمق ۱۲ میلیمتری کاشته می شوند و در دمای معمولی اتاق نگهداری میشوند. جوانه زنی ۱ تا ۳ ماه طول می کشد. بذرها بعد از جوانه زدن و سبز کردن گیاهان کوچکی را بوجود می آورند که به تدریج در قسمت زیرین آنان پیاز تشکیل می شود. بهتر است که گیاهان را تا حدود ۲ سال جا به جا نکرد تا قوی تر شوند
در پایان سال دوم و بعد از خزان برگها می توان پیازهای کوچک تشکیل شده در زیر خاک را در آورد و جابجا کرد. این پیازها بعد از ۳ تا ۶ سال توانایی گل دهی می یابند و تا آن زمان فقط برگ تولید می کنند اما هر سال باید در طی فصل رشد از آنان نگهداری کرد و با فرارسیدن پاییز و زمستان در مکانی سرد و خنک از آنان نگهداری کرد.
پیازهای سنبل را می توان در آب نیز کاشت اما ابتدا باید کاری کرد تا ریشه ها کمی رشد کنند. سپس پیاز را به گونه ای قرار داد که فقط ریشه ها در آب باشند و آب با بدنه پیاز در تماس نباشد. بدین منظور می توان از
ظروفی با گردن باریک استفاده کرد. پیاز در قسمت بالای گردن قرار می گیرد و ریشه های آن در داخل آب. همچنین اگر چنین ظرفی در دسترس نیست میتوان در انتهای یک ظرف سنگریزه های درشت ریخت و پیازها را بر روی سنگریزه ها قرار داد. سپس تا حدی درون ظرف آب بریزید که فقط کف پیازها و قسمت ریشه ها با آب در تماس باشد. برای رشد ریشه ها پیازها را ابتدا برای چند روز به مدت یک ماه) در مکانی که تاریک و با دمای حدود ۱۰ درجه سانتیگراد است نگه می دارند. می توان بوسیله یک کلاه کاغذی که به صورت وارونه روی آن قرار می دهیم تاریکی ایجاد کنیم تا در مرحله رشد ریشه ها، شاخه گل دهنده بیرون نیاید.
رشد ریشه ها را مرتبا باید بررسی کرد. بهتر است جهت جلوگیری از فساد آب بطری چند قطعه ذغال چوب در بطری قرار گیرد و هر ۱۰ روز یک بار آب بطری را به ملایمت عوض نمود. پیاز سنبل هایی که به این روش کشت می شوند سال آینده قابل استفاده نیستند.
زرد شدن برگها
بعد از زرد شدن برگها می توان با احتیاط پیازها را از بستر کاشت خارج کرد. زرد شدن و خشک شدن طبیعی برگها مهم است و نباید در بیرون آوردن پیازها عجله کرد زیرا موجب ضعیف شدن پیاز مادری و پیازهای دختری خواهد شد. ۳ تا ۵ روز پیازها را در مکانی به دور از نور مستقیم خورشید قرار دهید تا رطوبت اضافه خود را از دست بدهند.
از این مرحله به بعد برخی از پرورش دهندگان پیاز سنبل را در گلدان می کارند تا مرحله انبارداری و رشد آینده خود را در همین گلدان ها سپری کند. برخی نیز پیازها را بین موادی سبک همانند پیت موس نگه می دارند و بعد از دوران انبارداری و برطرف شدن نیاز سرمایی آنان را به گلدان منتقل می کنند. از هر روش که استفاده می شود در طی مدت انبارداری مکانی تاریک و خنک مورد نیاز است. تاریک بودن به توسعه ریشه های جدید و جوان پیاز کمک می کند.
دمای مورد نیاز برای برطرف شدن نیاز سرمایی پیازهای سنبل ۷ تا ۱۰ درجه سانتیگراد است و مدت زمان وجود چنین دمایی در محل نگهداری پیاز سنبل ها کمی بین نمونه های مختلف سنبل متفاوت است اما تقریبا بین ۸ تا ۱۴ هفته (حدود ۳ ماه زمان برای برطرف شدن نیاز سرمایی احتیاج است. در زمان نگهداری پیازهای سنبل در انبار دما نباید به بالای ۱۷ درجه سانتیگراد برسد. در غیر این صورت نیاز سرمایی پیازها یا برطرف نمی شود یا اگر برطرف شده باشد پیازها سبز می کنند. بنابراین اگر بعد از بر طرف شدن نیاز سرمایی لازم است تا سنبل ها هنوز در انبار نگهداشته شوند و دیرتر نسبت به کاشت آنان اقدام کنیم می توان این پیازها را در مکانی با دمای ۱۰ درجه سانتیگراد نگهداری کرد.
اگرچه گیاه سنبل به دلیل عمر چند ساله پیاز، گیاهی چند ساله محسوب می شود اما معمولا بعد از تولید شاخه گلی درشت، گل دهی در سال های آینده معمولا به خوبی فصل پیشین نیست اما می توانید بر روی پیازهای دختری حساب کنید. پیازهای دختری در سال دوم گل هایی کوچک با عمری کوتاه تولید می کنند اما در سال سوم اندازه و کیفیت گل ها بسیار مناسب است
سنبل ها به شکل طبیعی بهار گل هستند و به بیان دیگر رشد آنان بعد از برطرف شدن نیاز سرمایی و از اواخر فصل زمستان آغاز می شود اما می توان با طی مراحل پیشرس کردن کاری کرد که پیازهای سنبل زودتر از حد موعد و به عنوان مثال در طی فصل زمستان گل بدهند. البته همه پیازهای سنبل برای این عمل مناسب نیستند و محیط پیرامون پیازی که مناسب پیشرس کردن است حداقل ۱۷ سانتیمتر می باشد و پیازهای کوچک مناسب انجام چنین عملی نیستند و در صورت پیشرس شدن گل هایی با کیفیت بسیار پایینی تولید می کنند. همچنین تمامی انواع سنبل به پیشرس کردن پاسخ مناسب نمیدهند و برخی از انواع آن برای این عمل مناسب تر هستند.
در طی پیشرس کردن نیاز سرمایی این گیاه به طور مصنوعی برطرف می شود تا گیاه بتواند توانایی گل دهی را بیابد. بدین منظور پیازهای سنبل بعد از اتمام دوره رشد رویشی و برداشت از بستر کاشت به مدت حداقل ۱۰ – ۱۳ هفته در دمای حدود ۵ . ۱ درجه سانتیگراد نگهداری میشوند. بعد از گذشت این مدت می توان پیازها را کاشت و بعد ۳-۲ هفته شاهد گل دهی آنان بود. لازم به ذکر است که در طی سرمادهی به منظور پیشرس شدن گیاه بهتر است که پیازها در بین پیتموس و یا مواد مشابه که تا حدودی مرطوب هستند نگهداری شود. همچنین به گفته برخی از پرورش دهندگان اصولا پیشرس کردن پیاز سنبل (بدون توجه به اندازه پیاز و یا نوع سنبل) موجب کاهش کیفیت گل میشود.
آفات و بیماری های گل سنبل
بروز لکه های قهوه ای بر روی ساقه گل و برگها: گاهی سرمای دیررس بهاره می تواند بر روی ساقه گل و برگها لکه های قهوه ای رنگی ایجاد کند. این مشکل گیاه را از بین نمی برد و فقط تاثیر منفی بر روی ظاهر آن دارد.
۱- ساقه ضعیف و فاصله زیاد گلها بر روی ساقه
کیفیت نامناسب پیاز و پیر بودن پیازها موجب این مسئله می شود. زمانی که پیاز سنبل گلدهی خوبی دارد، در سال آینده پیازی نسبتا پیر محسوب می شود و اگر چه گل تولید می کند اما فاصله گل ها بر روی شاخه گل از یکدیگر زیاد است
اما با شرایط مناسب نگهداری و کوددهی پیازها در سالی که گل دهی مناسبی دارد و نگهداری و رشد خوب برگها می توان به رشد مناسب پیاز و همچنین پیازهای دختری و بهبود کیفیت گل در سال آینده تا حدود قابل توجهی کمک کرد.
۲- خم شدن ساقه گل
در اثر سنگینی ساقه گل احتمال خم شدن آن وجود دارد که فقط کافی است از قیم برای راست ایستادن آن استفاده کرد
از آفات این گل می توان به کنه، مگس پیاز سنبل، نماتدها، بلایت و بوتر تیس اشاره کرد.
