فریزیا
نام فارسی: فریزیا نام انگلیسی Freesia:
نام علمی: spp Freesia
خانواده: Iridaceae
زادگاه: نواحی شرقی تا جنوبی قاره آفریقا
اسامی دیگر: فریزیا
گل فریزیا چیست؟
فریزیا گیاهی زینتی است که به علت بوی خوش، عمر گلجایی طولانی و دامنه وسیع رنگ گل، امروزه به یکی از گل های بریدنی قابل توجه در سطح دنیا تبدیل شده است.
گیاهی دائمی و حساس به سرما است که با پداژه افزایش می یابد.
گل فرزیا یکی از خوشبوترین گلهایی است که می توانید در گلفروشی ها بیابید. عطر تند و تیز گل فرزیا با رایحه بسیار متفاوت و زیبایش چیزی کم از برجسته ترین عطرهای دنیا ندارد و با بوییدنش حس تازگی و نشاط درونتان پر می شود.
یکی از ویژگی های گل فرزیا این است که در رنگ های متنوعی مانند سفید، زرد، بنفش، قرمز و صورتی یافت می شوند. فرزیا مناسب ترین گزینه برای دسته گل های بهاری است. هدایای گلی که برای مناسبت های صمیمی و خودمانی برای روابط صمیمی و دوست داشتنی تان در نظر دارید را با زیبایی گل های فرزیا و عطر دلچسب و مست کننده شان بیارایید.
گلدهی: در حالت طبیعی (بدون پیش رس کردن) با کاشت بذر در بهار شاسی سرد، از اسفند تا خرداد ماه گل می دهد. با فراهم کردن دمای مناسب (۱۵-۱۳درجه) در گلخانه با کاشت پداژه ها در مواقع مختلف می توان در تمام طول سال گل تولید کرد. در مناطق با تابستان خنک، فریزیا در طول سال گل می دهد ولی در مناطق با تابستان های خیلی گرم، دوره گلدهی به اواخر پاییز تا اواخر بهار محدود می شود.
پداژه گل فریزیا
برگ ها راست و شمشیری، دارای گل های قیفی شکل و گل آذین آن به صورت خوشه ای است.
از وسط برگ ها ساقه های گل دهنده بیرون می آید که هر یک از ساقه ها در انتهای خود، نسبت به بقیه ساقه زاویه ۹۰ درجه دارد (ساقه گل دهنده حالت افقی دارد)، بطور معمول ۴ تا ۸ عدد گل معطر قیفی شکل تولید می کنند که به رنگ های زرد، صورتی، قرمز، آبی یا سفید است.
مشکل این گیاه، این است که ساقه گل دهنده کوتاه دارد. از محور برگ ساقه اصلی، ممکن است ساقه های فرعی رشد کرده هر کدام دارای گل آذین باشند. فریزیا گیاهی است روز خنثی، علفی، پیازی و بومی آفریقای جنوبی که در گل کاری از نظر تولید گل بریده اهمیت بسیاری دارد.
ارتفاع گیاه ۳۰ تا ۶۰ سانتیمتر و طول ساقه گل دهنده به ۱۵ تا ۳۲ سانتیمتر می رسد. پیاز این گیاه توپر به شکل گلابی و به صورت ساقه زیرزمینی است. اغلب فریزیاها در زمستان یا اوایل بهار گل میدهند. با استفاده از ارقام متنوع و روش های مختلف کشت )کشت معمولی – تابستانه – دیررس – زودرس ( می توان تمام سال گل به بازار عرضه نمود
فریزیاها دارای چنان بوی نافذ و تندی هستند که حتی چند گلدان و یا شاخه بریده از گل آنها می تواند فضای یک اطاق را کاملا خوشبو نماید. این گیاهان را می توان به عنوان گیاه خانگی نیز کشت نمود. در این صورت بایستی محل کشت ناحیه خنک و آفتابی باشد و ضمنا قبل از یخبندان گیاهان حتما به داخل آپارتمان منتقل گردند. کاشت فریزیا اغلب به صورت توده ای در گلخانه یا هوای آزاد صورت می گیرد که جهت تولید گل بریده پرورش داده می شود.
اسامی انواع گل فریزیا (۲۰ گونه مهم فریزیا)
حدود ۲۰ گونه از این گیاه پیازی به خاطر رنگ آمیزی و عطر گل های آن پرورش داده می شود. امروزه بیشتر فریزیاها از دورگ گیری های پی در پی بین گونه ای به دست آمده اند. از گونه های مهم می توان به موارد زیر اشاره نمود.
F.alba syn , F.lactea , F.refracta (۱ : در اواخر زمستان و بهار گل دهی دارد. طول ساقه گلدهنده ۳۰ – ۲۰ سانتیمتر است و گل های سفید رنگ آن ۸-۵ سانتی متر طول دارند.
۲) F.armstrongii: طول شاخه گل دهنده ۳۰ سانتیمتر و گل های صورتی رنگ آن با پایه های زرد رنگ می باشد.
۳) F-Everett : پیازها در زمستان و بهار گل دارند و گل های قرمز مایل به صورتی رنگ آن ۵ / ۱ – ۵ / ۱ سانتیمتر طول دارند.
Rijnveld ‘ s yellow (۴: این گونه مشابه F.armstrongii بوده ولی گل های آن درشت تر و زرد رنگ هستند.
۵) F.white swan: گل های بسیار معطر سفید با دهانه کرم رنگ دارد.
yellow river F (۶: گل های معطر آن به رنگ زرد روشن و بطول ۵ / ۲ – ۵ / ۱ سانتمیتر است.
۷) F.occidentalis
F.fergusoniae (۸
F.× kewensis syn (۹
F.x hibrida (۱۰ : این گونه دارای واریته های زیر می باشد.
Apolheose (۱۱: دارای گل های ارغوانی روشن با وسط سفید
Aurora (۱۲: دارای گل های زرد
Ballerina (۱۳: دارای گل های سفید
Celeste (۱۴: دارای گل های آبی و یاسی
Buttercup Elders Giant white (۱۵: دارای گلهای زرد روشن
Fantasy (۱۶: دارای گل های زرد کرمی
۱۷) Madame Curie: دارای گل های قرمز
۱۸) Romany: دارای گل های ارغوانی
Rose Marie (۱۹: دارای گل های صورتی
Souvenir (۲۰: دارای گلهای زرد
روش نگهداری از گل فریزیا:
این گیاه در شرایط آفتابی یا کمی سایه رشد می کند. خاک مناسب برای کشت آن باید دارای زهکشی خوب باشد. می توان از مخلوط خاک برگ و تورب و ماسه و کود کاملا پوسیده استفاده کرد. لازم است آبیاری در فصل گل دهی به طور مرتب انجام گیرد و خاک مرطوب باشد و چنانچه در گلخانه کاشته شده اند، هوای آن به طور مرتب تهویه شود. موقعی که شاخ و برگ گیاهان پژمرده و خشک شدند آبیاری قطع می گردد.
نیاز های گیاه فریزیا
فریزیا به سرما حساس است و چون تحمل سرما را ندارد در باغ استفاده نمی شود و نیاز به یک فصل طولانی رشد در دماهای پایین دارد. در زمان گلدهی جهت افزایش دوام آن، باید در محل سایه نگهداری شود. به خشکی بسیار حساس بوده و باید هر روز آبیاری شود ولی نباید بیش از حد آب داده شود چون باعث پوسیدگی پداژه می شود. دما مهمترین عامل کنترل رشد و نمو فریزیا است.
زمانی که پداژه ها در اوایل تابستان برداشت می شوند و در فضای باز نگهداری می شوند، حداقل تا ۳ ماه حالت خفته دارند. برای شکستن خفتگی پداژه ها، باید آنها را به مدت بیش از ۱۰ هفته در دمای ۳۰ درجه نگهداری کرد.
اگر پداژه ها در دمای کمتر از ۱۳ درجه نگهداری شوند سبز شدن شکست خورده و روی پداژه، پداژه جدیدی ظاهر می شود. به این پدیده نوچه دادن گویند. در دمای ۱۳-۹درجه ، این پدیده زیاد دیده می شود. دمای بیش از ۱۸درجه، باعث تعویق گلدهی و افزایش ارتفاع گیاهان و تعداد برگ ها می شود. در دمای پایین نیز گلدهی به تعویق افتاده و ساقه گل کوتاه تر می شود.
فیزیولوژی پس از برداشت و نگهداری گل بریده:
تیمار ۸- هیدروکسی کوئینولین سیترات از رشد میکروارگانیسم در آوندهای ساقه فریزیا جلوگیری کرده و جذب آب را در ساقه آن افزایش می دهد
در کشت بافت فریزیا بالاترین میانگین شمار پداژ ک با تیمار ۶۰ گرم در لیتر ساکارز، ۶ میلیگرم در لیتر نفتالین استیک اسید و ۱ میلیگرم در لیتر بنزیل آمینو پورین او به صورت مستقیم، از ریزنمونه های نوچه (پداژک های نو پدید روی پداژه مادری پس از تیمار سرمایی ( به دست می آید.
پس از کشت بافت این پداژک های تازه تشکیل شده، بالاترین میانگین قطر پداژک روی محیط حاوی ۶۰ گرم در لیتر ساکارز، ۲ میلیگرم در لیتر نفتالین اسید استیک و ۵ / ۰ تا ۱ میلیگرم در لیتر کینیتین به دست می آید.
در کشت بافت فریزیا کینیتین می تواند اثر بنزیل آمینو پورین بر پرآوری شاخساره از ریزنمونه های نوچه را تقویت نماید و بالاترین میانگین شمار شاخساره با تیمار ۴ میلیگرم در لیتر بنزیل آمینو پورین و ۲ میلیگرم در لیتر کینیتین روی نوچه های دست نخورده و کامل به دست می آید. با این وجود، طول شاخساره ها در بسیاری از تیمارها تفاوت معنی داری از خود نشان نمی دهد.
بالاترین میانگین شمار پداژک در بن شاخساره ها و روی محیط کشت حاوی ۳ میلیگرم در لیتر بنریل آمونو پورین و ۵ / ۰ میلیگرم در لیتر نفتالین اسید استیک به دست آمد. بالاترین درصد پینه زایی (۱۰۰٪)، بالاترین میزان رشد پینه (۱۵ میلیمتر( و بالاترین کیفیت پینه ها، در تیمار ۴ میلیگرم در لیتر نفتالین استیک اسید به همراه ۲ میلیگرم در لیتر بنزیل آمینو پورین و برای ریزنمونه های نوچه به دست می آید
بیشینه شمار پداژک باززایی شده از پینه با میانگین ۲ عدد، پس از افزایش غلظت بنزیل آمینو پورین به ۵ / ۳ تا ۴ میلیگرم در لیتر به دست می آید.
۱۵ گرم در لیتر مالتوز می تواند بالاترین میانگین درصد پینه رویان زا را روی محیط کشت حاوی ۲ میلیگرم در لیتر بنزیل آمینو پورین و ۱ میلیگرم در لیتر نفتالین اسید استیک، تولید نماید. بالاترین درصد ریشه زایی ( ۷۷ / ۸۰ ٪ )، شمار ( ۸ / ۳۳) و طول ریشه ( ۲ / ۱۳ سانتیمتر) برای پداژک هایی به دست می آید که روی محیط کشت تکمیل شده با ۱ میلیگرم در لیتر ایندول بوتیریک اسید کشت شده باشد
کاربرد پوترسین خیساندن پیاژه در آن در تمامی غلظتهای ۵ / ۰ ۱ و ۵ / ۱ میلی مولار به مدت ۱۲ ساعت به جوانه زنی پداژه ها را تسریع کرده و ارتفاع گیاه را افزایش میدهد، البته بر تعداد جوانه سبز شده تأثیر ندارد. تعداد، طول و وزن تر ریشه نیز با تیمار غلظت های مختلف پوترسین نسبت به شاهد افزایش می یابد. پوترسین در غلظت ۱ میلی مولار بهترین اثر را بر ساختار ریشه و رشد قسمت هوایی فریزیا در مراحل اولیه دوره رویشی دارد.
افزایش: فریزیا با بذر و پداژه افزایش می یابد ولی به خاطر اینکه روش سنتی افزایش آن با پداژه باعث آلودگی های ویروسی زیادی می شود، تولید کنندگان به کاشت بذر که ۳-۲ ماه هم دیرتر به گل می نشیند روی می آورند. در صورت کاشت پداژه پس از حدود ۵ ماه و با کاشت بذر پس از ۸-۷ ماه گل می دهد.
روش کاشت و تکثیر گل فریزیا
۱- کاشت بذر در بهار یا پاییز: چون پوسته بیرونی بذر این گیاهان نسبتا سخت است. بایستی قبل از کاشت به مدت ۲۴ ساعت آنها را در آب خیس نمود. بذر را بطور خطی در گلخانه می کارند، فاصله خطوط از هم ۱۵ – ۱۲ سانتیمتر، عمق کاشت ۵ – ۴ میلیمتر و فاصله بذور ۵ / ۲ سانتیمتر می باشد و روی آنها را با تورب الک شده می پوشانند. حرارت گلخانه ۲۰-۱۰ درجه سانتیگراد می باشد و در موقعی که برگها به طول ۶- ۵ سانتیمتر رسیدند حرارت گلخانه را پایین می آورند. هوای گلخانه نیز باید مرتب عوض شود. بذور را می توان در جعبه کاشته و سپس نشاء کرد
۲- کاشت پداژه: پداژه ها در اطراف پیاز مادری به وجود می آیند. آنها را جدا کرده در محل خشکی تا استفاده در فصل جدید انبار می کنند. پیازها را به فاصله ۱۰ – ۵ سانتیمتر و به عمق ۵ سانتیمتر می کارند.به وسیله پداژه نیز قابل افزایش است ولی کشت بذر بیشتر رایج است. چون فریزیا به سرما حساس است از اواسط پاییز تا اوایل زمستان هر ۸-۶ عدد پداژه را در یک گلدان به قطر ۱۲ سانتی متر کاشته و گلدان ها را در گلخانه ای نگهداری می کنند.
در گلخانه تا موقع گلدهی گیاهان، باید گلدان ها در محلی قرار گیرند که کاملاً آفتابگیر باشد ولی به محض ظهور گل، برای اینکه دوام گل بیشتر باشد، گیاهان را در سایه قرار می دهند. در جنوب آفریقا، پداژه ها در پاییز جوانه می زنند و در زمستان در دمای به نسبت پایین ۱۰-۸ درجه گل می دهند. پس از گلدهی، رشد گیاه متوقف می شود و پداژه ها در طول تابستان به خواب می روند. دمای بالای تابستان، دوره خواب پداژه ها را شکسته و آنها را برای تندش در پاییز آماده می کنند.
چهار روش برای پرورش گیاه فریزیا
١– کشت معمولی: پیازها را در پاییز در گلخانه سرد می کارند. باید مواظب بود که زمستان یخ نزنند و حرارت از ۱۳ درجه سانتگراد بالاتر نرود بدین طریق گل ها در اسفند ماه ظاهر میشوند
۲- کشت تابستانه: پیازها را در اردیبهشت ماه در هوای آزاد می کارند. گلها از تیر تا شهریور ماه ظاهر می شوند.
٣- کشت دیررس پداژه ها را بین ماه های مهر تا فروردین در گلخانه سرد می کارند و در اردیبهشت و خردادماه گل ها ظاهر می شوند.
۴– کشت زودرس: پداژه ها را بین ماه های اردیبهشت و اواخر مرداد می کارند و در شهریور ماه چنانچه لازم باشد روی کرتها شاسی قرار میدهند گلها از مهر تا آذر ماه ظاهر خواهند شد. فاصله بین از بین رفتن گلها و خارج کردن پداژه ها از زمین در حدود ۶- ۵ هفته می باشد
روش های سنتی افزایش فریزیا ( بذر و پداژه) دارای کاستی های فراوانی هستند و بنابراین می توانند با روش های نوین کشت بافت، جایگزین شوند
نگهداری پداژه
پس از پایان یافتن گلدهی، آب گلدان ها را به تدریج کم کرده و سرانجام آنها را به کلی قطع نموده و در موقع استراحت گیاه، پداژه ها را از گلدان بیرون آورده و در انبار خشک و دارای تهویه با دمای ۳۰-۹ درجه تا پاییز نگهداری می کنند. اگر بخواهیم پداژه ها را زود بکاریم باید در دمای ۳۰ درجه نگهداری کنیم و در صورتی که بخواهیم آنها را برای مدت طولانی نگهداری کنیم باید در دمای ۲ درجه قرار دهیم.
برداشت و نگهداری گل
گل آذین باید زمانی برداشت شود که اولین گل، رنگ کامل گرفته باشد ولی کاملاً سفت باشد. گل ها را می توان در دمای ۱-۰ درجه به مدت ۱۰-۷ روز انبار کرد. پس از خروج از انبار آنها را می توان ۱۰-۵ روز نگهداری کرد.
آفات و بیماری ها:
از جمله آفات و بیماریهای مهم می توان به شته، قارچ فوزاریوم، بوتریتیس، شپشک آرد آلود، کنه تار عنکبوتی، تریپس، بیماری پوسیدگی با عوامل قارچی و لکه برگی باکتریایی یا قارچی اشاره کرد.
بکارگیری مخلوط کاشت ضدعفونی شده، زهکش مناسب، عدم آبیاری بیش از اندازه از جمله راههای جلوگیری از شیوع بیماری قارچی است.
نابسامانی های فیزیولوژیکی فریزیا چیست ؟
۱- پنجه ای شدن: دمای بالای ۱۸ درجه در زمان گل آغازی، باعث این ناهنجاری می شود. در این حالت براکته ها بزرگ شده، فاصله گل ها نامنظم و گل آذین ها غیرطبیعی است.
۲- عقیم شدن گل: ناشی از شدت نور کم و یا دمای زیاد در زمان نمو سرسع گل است که این شرایط سبب خشک شدن جوانه گل می شود.
۳- سوخنگی برگ: ناشی از وجود فلوئور در خاک است. برای جلوگیری از آن، از سوپرفسفات و دیگر ترکیبات فسفر دار بناید استفاده کرد.
۴- نوچه دادن: ناشی از نگهداری پداژه ها در طی دوره خفتگی در دمای کمتر از ۱۳ درجه است. در این حالت روی پداژه مادری، پداژه جدیدی تشکیل می شود.
منبع: ( گل فریزیا) وبلاگ گلفروشی آنلاین VIP Shop
